ICC 2021 Kuralları ve LCIA 2020 Kuralları genel olarak tahkim yargılamasının şeffaflığını, tarafsızlığını ve verimliliğini artırmayı hedeflemekte ve tahkim yargılamalarında teknolojik gelişmelerden yararlanılmasının önünü açarak fiziksel yargılamaya alternatifler sunmaktadır.

ICC 2021 Kuralları ile getirilen önemli değişiklikler

• ICC 2021 Kuralları Madde 7 uyarınca hakem kurulunun atanması ve kabul edilmesinin ardından yeni bir tarafın davaya katılması hakem kurulunun vereceği karara bağlanmıştır. Bu düzenlemeden önce yargılamaya yeni bir tarafın katılabilmesi için tüm tarafların rızası gerekliydi. Düzenlemede her ne kadar hakem kurulunun bu kararı verirken değerlendireceği belirli unsurlar olsa da, bu düzenlemenin tahkimde taraf otonomisini zayıflattığı yönünde eleştiriler de bulunmaktadır.


• ICC 2021 Kuralları Madde 10 uyarınca, farklı tahkim anlaşmalarından doğan uyuşmazlıklar dahi belirli şartların gerçekleşmesi durumunda ICC Divanı tarafından birleştirilerek tek bir yargılama sürecine tabi olabilecektir.


• ICC 2021 Kuralları Madde 11’de yapılan değişikliklerle taraflara, tahkimin sonucundan ekonomik bir çıkarı olan ve taraflardan biriyle bu yönde bir anlaşmaya giren dava dışı bir finansörün varlığı halinde, bu kimsenin varlığını ve kimliğini ICC Sekreterliğine ve diğer taraflara bildirme yükümlülüğü getirilmiştir.


• ICC 2021 Kuralları Madde 12 uyarınca, eşitsiz muamele ve haksızlık riskinin önüne geçebilmek ve tahkim yargılamasının tarafsızlığını sağlayabilmek adına tahkim sözleşmesinde aksine atama usulleri öngörülmüş olsa bile gerekli görülen hallerde ICC Divanı tüm hakemleri atayabilecektir. Taraf otonomisine istisna teşkil eden bu yetki yalnızca istisnai koşullarda uygulanacaktır.


• ICC 2021 Kuralları Madde 17 uyarınca, taraflara, temsilcilerinde herhangi bir değişiklik olması halinde derhal ICC sekreterliğini, tahkim kurulunu ve diğer tarafları bilgilendirme yükümlülüğü getirilmiştir. Bunu tamamlayıcı bir diğer değişiklik ise, hakem heyetine temsilci değişikliği nedeniyle temsilci ve hakemlerden biri arasında meydana gelebilecek her türlü menfaat çatışmasını engellemek için taraf temsilcilerinin tamamen veya kısmen yargılamadan hariç tutulması da dâhil olmak üzere gerekli önlemleri alma yetkisinin verilmiş olmasıdır.


• Covid-19 salgının etkileri de dikkate alınarak ICC 2021 Kuralları Madde 26 uyarınca tarafların mutabakatı üzerine veya hakem kurulunun resen vereceği bir kararla tahkim duruşmalarının sanal olarak da yürütülebilmesine imkân tanınmaktadır. Ayrıca dilekçelerin, yazışmaların ve eklerinin fiziki olarak ulaştırılmasının güçlükleri de göz önünde bulundurularak, dilekçe, yazışma ve ek kâğıt kopyalarının alındı, kayıtlı posta veya kurye yoluyla iletilmesinin yalnızca taraflardan birinin talebi doğrultusunda gerekli olacağı yönünde bir değişiklik yapılmıştır.


• ICC 2021 Kuralları Madde 29 ile başvurunun dayandığı tahkim anlaşmasının bir uluslararası anlaşmadan doğduğu hallerde, acil durum hakemi kurallarının uygulanamayacağı açıklığa kavuşturulmuştur.


• ICC 2021 Kuralları Madde 36 uyarınca,  tarafların, verilmiş olan kararda değerlendirilmemiş hususlar için ek karar verilmesini talep etmesi mümkün kılınmış, ayrıca kararın verilmesinden önce ileri sürülmesi şartıyla verilen kararların gerekçelerinin talep edilebileceği düzenlenmiştir.


• Son olarak, seri tahkim usulünün uygulanamayacağı davaların uyuşmazlık miktarı sınırı USD 2.000.000’den USD 3.000.000’e yükseltilmiştir.

LCIA 2020 Kuralları ile getirilen önemli değişiklikler

• LCIA 2020 Kuralları Madde 15.10’da yapılan değişiklikle hakemlerin nihai kararlarını tarafların son dilekçelerinin ibraz edilmesinden sonraki üç ay içinde vermeleri gerekmektedir. Eski düzenlemede hakemlerin nihai kararlarını makul olan en kısa sürede vermeleri gerektiği yer almakta fakat kesin bir zaman sınırlaması bulunmamaktaydı.


• ICC 2021 Kuralları ile benzer olarak, LCIA 2020 Kuralları da sanal duruşma ve elektronik iletişime imkân tanımaktadır. LCIA 2020 Kuralları Madde 19 ile duruşmaların konferans bağlantısı, video konferans veya diğer teknolojik yöntemlerle yapılabileceğine açıklık getirilmiştir. Ayrıca, Madde 4 uyarınca, tahkim yargılamasında iletişim ve yazışmalar, taraflar aksini kabul etmedikçe ve hakem heyeti aksi yönde bir karar almadıkça, elektronik ortamda gerçekleştirilecektir.


• LCIA 2020 Kuralları Madde 22 ile tahkim yargılamalarını hızlandırmak adına hakemlere “erken karar” verme yetkisi tanınmıştır. Hakemler, herhangi bir iddia, savunma, karşı iddia, karşı dava, karşı savunmaya cevap ya da karşı davaya cevabın tahkim heyetinin açıkça yargı yetkisinin dışında olduğu ya da dayanaksız olduğu yönünde karar alabilecektir. Böylece, tahkim yargılamasının daha hızlı ve etkin yapılması hedeflenmektedir.


• LCIA 2020 Kuralları Madde 22A uyarınca belirli şartların gerçeklemesi halinde birleşik tahkim talebi ve cevap dilekçesi sunulmasına izin verilmiştir. Böylece, ICC 2021 Kuralları ile benzer olarak, farklı sözleşmelerden kaynaklanan uyuşmazlıklar tek bir yargılama altında veya eş zamanlı olarak yürütülebilecektir. Davaların birleştirilmesi hususundaki yetki hakem heyeti ve LCIA Divanı’na aittir.

Uygulanma Tarihleri

ICC 2021 Kurallarının, 1 Ocak 2021 tarihinden itibaren başvurulan tahkim davaları için uygulanabilir olacağını ifade etmekte yarar vardır. Dolayısıyla, 1 Ocak 2021 tarihinden önce başvurulan tüm tahkim davaları için bir önceki kurallar olan ICC 2017 Tahkim Kuralları uygulanmaya devam edecektir. Ancak tarafların kendi aralarında tahkim yargılamasının başlatıldığı tarihte yürürlükte olan ICC kuralları yerine tahkim anlaşmasının yapıldığı tarihte yürürlükte olan ICC kurallarının uygulanmasını kararlaştırmaları da mümkündür.

1 Ekim 2020’de yürürlüğe giren LCIA 2020 Kuralları ise, taraflar daha önceki kuralların uygulanmasını açıkça kararlaştırmadıkları sürece, 1 Ekim 2020 ve sonrasında başvurulan tahkim davaları için geçerli olacaktır.

Sonuç

ICC ve LCIA kurallarında yapılan son değişiklikler genel olarak uygulamada doğan ihtiyaçları karşılamayı ve yeni gelişmeleri düzenlemeye bağlamayı hedeflemektedir. Ayrıca, tahkim yargılamasının şeffaflığını, süratini ve etkinliğini artırmaya yönelik birtakım düzenlemeler de getirilmiştir.