Kanun Ek Madde 3 altında “çevre kirliliğini önleyici yatırımlar”, arıtma, geri kazanım; arıtma çamuru işleme ve bertarafı; sıfır atık yönetimi kapsamında atıkların toplama, taşıma hizmetleri, atık işleme, geri kazanım ve bertaraf tesisleri ve benzeri olarak sayılmış, bununla birlikte;

• söz konusu çevre kirliliğini önleyici yatırımların mahalli idarelerin özel sektör eliyle ve özel hukuka tabi 10 yıldan uzun süreli sözleşmelerle yap-işlet-devret modeliyle; ve

• bahsi geçen kamu yatırım ve tesislerinden halihazırda mevcut bulunanların idamesi, bakımı ve onarımı, yenilenmesi, kapasitesinin artırılması ile modernize edilmesi suretiyle ilave yatırımlarının yaptırılarak işletilmesinin bu kapsamda yapılabileceği düzenlenmiştir.

Ele Alınan Temel Hususlar

Ek Madde 3 altında ele alınan temel hususlar aşağıdaki gibidir:

• Mahalli idarelerin çevre kirliliğini önleyici yatırımlarının toplam yatırım tutarı ve/veya toplam işletme hizmet bedeli 100 milyon Türk Lirasının altında olan projeleri Cumhurbaşkanı’nın yetkilendirme kararının alınması şartına (Kanun Madde 4) tabi olmayacaktır. Söz konusu projelerin bundan böyle Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından onaylanmasının akabinde ihale işlemlerine başlanabilecektir.

• Görevli şirket Ek Madde 3 altında belirtilen yatırım ve hizmetlerin tamamlayıcısı veya ilgili olabilecek ticari hizmetleri ve yatırımları ancak (i) ihale dokümantasyonunda yer alması kaydıyla ve (ii) ilgili idarenin onayını almak suretiyle (iii) söz konusu hizmetler ve yatırımlardan elde edilecek gelirin önceden anlaşılan oranda paylaşılması şartıyla gerçekleştirebilecektir. Bahsi geçen gelir paylaşımı mekanizması, idare ile yapılacak uygulama sözleşmesinde belirtileceği şekilde bir hesap (blokajlı proje hesabı gibi) ile desteklenmiştir.  Böylelikle, mahalli idarelerin aktarım ve ödemelerini yerine getirmemesi durumunda, görevli şirketin talep etmesi üzerine mahalli idare tarafından ödenmesi gereken tutar (%10 hariç olarak) söz konusu blokajlı hesaba aktarılacaktır.  

• Gerçekleştirilecek tesisler için tahsis edilecek 30 yıldan az süreli üst haklarının da bağımsız ve sürekli nitelikte üst hakları olduğu belirtilmekte, dolayısıyla bu haklara izin verilerek bu türdeki yatırımların daha finanse edilebilir olması sağlanmıştır. Diğer bir deyişle, söz konusu üst hakları bağımsız bir taşınmaz gibi sicile tescil edilebilecek ve potansiyel finansörlere ipotek (daha önceden 30 yıldan az süreli bir üst hakkı mümkün değildi) verilebilecektir.

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Strateji ve Bütçe Başkanlığı tarafından müştereken hazırlanacak bir yönetmeliğin düzenlenmesi beklenmektedir.

Sonuç

Sonuç olarak bundan böyle, mahalli idareler ve özel sektör bir araya gelerek çevre kirliliğinin önlenmesi için yap-işlet-devret modeliyle projeler yürütebileceklerdir. Bu tür projelerin finanse edilebilir kılınması için daha kolay ihale yöntemleri ve teminat hakları gibi temel olan bazı konular Ek Madde 3'te ele alınmaktadır.